17 сентября (4 сентября по старому стилю) 1912г. в деревне Пильковщина Вилейского уезда Минской губернии родился известный белорусский поэт и общественный деятель, Народный поэт Белорусской ССР, Академик АН БССР Максим Танк ( Евгений Иванович Скурко). В 1927г. он вступил в комсомол Западной Белоруссии ( КСМЗБ), в 1932–33гг. был инструктором ЦК КСМЗБ, вёл революционную работу на Виленщине и Новогрудчине. С 1936г–член Компартии Западной Белоруссии. Как поэт стал выступать с 1931г. Публиковался как в легальных изданиях, так и в подпольной печати. Его произведения, опубликова-нные легально, подвергались конфискации со стороны властей панской Польши. Сам он неоднократно арестовывался, более 2–х лет провёл в польских тюрьмах.
После освобождения Западной Белоруссии работал в сельском комитете, в газете « Вiленская праўда» и вилейской областной газете « Сялянская праўда». Во время Великой Отечественной войны работал во фронтовой печати, в газетах « За Савецкую Беларусь» и «Раздавiм фашысцкую гадзiну”. В послевоенный период вёл активную творческую и общественную деятельность. Избирался кандидатом в члены ЦК и членом ЦК Компартии Белоруссии, депутатом Верховного Совета СССР и БССР, председателем Верховного Совета БССР. Был членом Советского комитета защиты мира, секретарём правления Союза писателей СССР в 1966–1986гг., председателем Союза писателей БССР в 1967–90гг. Был удостоен звания Героя Социалистического Труда, награждён 2 орденами Ленина, Орденом Октябрьской Революции, рядом других орденов и медалей, в том числе золотой медалью « Борцу за мир». В 1948г он стал лауреатом Сталинской премии, в 1966г–гос. премии БССР имени Я Купалы, в 1978г-Ленинской премии, в 1980г.–литературной премии имени А. Фадеева.
В многочисленных поэтических произведениях М. Танка нашли отражение судьба трудящихся в панской Польше и их революционная борьба. Героическая борьба советского народа в период Великой Отечественной войны и будни после-военного восстановления и развития. Тема борьбы за мир, против империализма. Роль коммунистической партии и образы вождей советского народа – В.И. Ленина и И.В. Сталина. Широкую известность в своё время получило стихотворение М. Танка «Здарова, таварышы!», в котором он приветствовал освободительный поход Красной Армии в Западную Белоруссию в 1939г.
В некоторых поздних произведениях и выступлениях поэта нашло отражение «смятение умов» периода горбостройки. К сожалению, такое имело место с це-лым рядом творческих работников. И на этом сейчас пытаются спекулировать противники Советской власти. На закате жизни М. Танком было написано нес-колько стихотворений (в основном белым стихом), отражающих его отчаяние от столкновения с реалиями капитализации.
Однако в целом подавляющее большинство из того, что было опубликовано М. Танком за его долгую творческую жизнь, органически вписывается в рамки советской идеологии и советской литературы.
Ниже приводятся некоторые стихотворения поэта и выдержки из них, отражающие основные этапы его творчества.
Станислав Градов, г. Минск
У нас iначай…
| У нас iначай, як у Iспанii,
I не такая iнквiзiцыя, I забурэннi, як у Германii, Гуманiтарна душыць палiцыя. |
I справядлiвасць у нас панская,
На нашых, на «усходнiх крэсах»; У нас апека акупанцкая, Кайданы, краты – шлях прагрэсу. |
|
| У нас генiяльнае кiраўнiцтва:
Паны, банкiры i слугi бога; У нас магутны ўздым будаўнiцтва Касцёлаў, шыбенiц i астрогаў. |
Таму адносiмся мы з пашанай
Да ўсiх паноў, да ўсiх дабрадзеяў. Пятлю iм круцiм з лык канапляных, Якую хутка на iх надзенем. 1935г. |
Здарова, таварышы !
| Здарова, таварышы! Доўга чакалi
Мы вас i чакала ўся наша замля. Не раз мы выходзiлi ў ciнiя далi, Не раз мы ўглядалiся ў сонечны шлях! |
Над краем этапных дарог i туманаў,
Над сiнiмi стужкамi блудзячых рэк, Над хатамi, дзе яшчэ ўчора змярканнем Зляталася ўсё груганнё на начлег, – |
|
| Пра вас нашы песнi складалicя шчыра,
I колас, засмягшы, у полi звiнеў, I кожнай вясною, вiтаючы вырай, Лавiлi усходняга ветру напеў. |
Свабодная песня, парваўшая сiллi,
З напевам арлоў– самалётаў звiнiць. Здарова, магутныя, зорныя крыллi, Прынесшыя радасць i шчасныя днi! |
|
| Начамi паўзлi да калючага дроту,
Якiм нас хацелi навек раздзялiць, Мы рвалi яго, звалi вас на падмогу, – I вы, дарагiя, пачулi, прыйшлi. |
Cягоння цымбалы не будуць больш плакаць,
Вясна за сталом загасцiла у нас. Ад сэрца мы шлём сваё шчырае дзякуй Сцягам i байцам i паслаўшаму вас. 1939г. |
Ты будзеш жыць, Радзiма
| Мы з года ў год мазольнымi рукамi
Кавалi зброю моцную сваю. Каб у мiрны час над нашымi палямi Яна звiнела ў каласох з сярпамi А ў грозны час служыла ў баю. |
Сягоння ўсё праверылi ў агнi мы:
Стальную зброю, дружбу i cцягi. Ты будзеш жыць, квiтнець, мая Радзiма! Дарма груган над хмарамi сiвымi Вядзе свае смяротныя кругi. |
|
| Сцягi Радзiме працавiта ткалi, –
У кожнай нiтцы нашых сэрц прамень,– Каб у мiрны час яны, як сонца, ззялi I справядлiвым гневам запалалi Над лютым ворагам у грозны дзень… |
Няма штыкоў, якiя б нас скрышылi,
I хмар, якiя б засланiлi дзень, I сiлы, роўнай мужнасцi i ciле, Што, разгарнуўшы сталiнскiя крыллi, Да славы неўмiручай нас вядзе. 1943г. |
На камнi, жалезе i золаце
| Пакуль не ступiлася джала разца
I рукi ад працы не зморацца, Я мушу пакiнуць адбiтак жыцця На камнi, жалезе i золаце. |
На золаце–ўзняты Кастрычнiка сцяг,
Прасторы бязмежныя, ясныя, Да сонца шырокi праложаны шлях, Багатыя нiвы кагласныя; |
|
| На камнi- няволi мiнуўшыя днi,
Курганы ў палях адзiнокiя; На цвёрдым жалезе– акопы вайны, Разбiтыя сосны высокiя; |
На золаце- свята краiны маёй
З сябрамi, сяброўкамi ўдалымi, З салютамi i незгасальнай зарой, З гармонiкамi i цымбаламi! 1948г. |
Сталiн даў нам арлiныя крыллi
| Cталiн даў нам арлiныя крыллi,
Каб не зналi мы зморы ў баю, Каб, узняўшы ў палёт эскадрыллi, Баранiлi Раздiму сваю… |
I дарэмна сцярвятнiкi кружаць–
Наша сонца iм не пагасiць. Нас нiкому нiколi не здужаць, Мы заўсёды на варце гранiц. |
|
| Нам радзiма даверыла сонца,
Зоры ясныя i супакой Вартаваць над прасторам бясконцым, Над Савецкаю нашай зямлёй. |
У агнi гартавалi мы сiлы,
Непахiсную волю сваю. Cталiн даў нам арлiныя крыллi, Каб не зналi мы стомы ў баю. 1952г., |
Песня пра Ленiна
| Дзе Ленiна iмя гучыць i лунае,
Там сонечныя пралягаюць шляхi, Там мiрнае неба сiнее над краем I рэюць свабоды сцягi. |
Дзе Ленiна праўда – на месцы пачэсным,
Там шчасце i радасць гасцююць штодзень, Там славiцца праца, шануецца песня I дружба яднае людзей. |
|
| Пра Ленiна песню заўсёды зычлiва
Страчаюць любоўна i Захад i Ўсход. Пяюць яе нашы заводы i нiвы, Пяе беларускi народ. |
Таму ў нашай песнi, жаданай, iмклiвай,
Прастор неабсяжны, высокi палёт. Пяюць яе нашы заводы i нiвы, Пяе беларускi народ. 1968г. |
РЭКЛАМА
| Рэклама машын розных для Мiльянераў,
Рэклама стрыптызак–герлс для Бiзнесменаў, Рэклама бяскарнасцi для Махляроў, Рэклама кармоў для сабак i катоў. |
I толькi не ўбачыш рэкламы нiдзе
Для простых, сумленных людзей у бядзе, Як у гэты час лiхаманкавы, хiжы Ды выжыць. 1993г. |
Увага
| Увага! Увага! У нашы часы
Глабальнага краху бязбожнага сацыялiзму I трыумфальнай рэстаўрацыi Уciх мошчаў капiталiзму |
Партыi высакаякасных дапатопных убораў:
Вяровачных, бярозавых i лыкавых лапцей…
Хай жыве бiзнес. 1994г. |
|
| Адкрываецца на Парнасе майстэрня,
Якая за любую валюту, па ўмеранай цане, Пастаўляць будзе этнаграфiчным музеям, Народным ансамблям i калекцыянерам |
Беспрацоўны
| Якое лiха з мiнуўшчыны вярнула
Гэта слова : « Беспрацоўны»? Калi, каб скарацiць бясконцы дзень, Не раз перабiраў я ў памяцi: Каго лепш пераведаць мне ў застольную пару? |
…А заўтра што?
Няўжо ў чарзе гiбець за нейкаю падачкай? Цi ў Вострай Браме клянчыць? Цi, далучыўшыся да гэткiх, як i я, Icцi ўзрываць брук дэфiлядных плошчаў? «Беспрацоўны». 1994г. |
