105 лет со дня рождения Максима Танка

  17 сентября (4 сентября по старому стилю) 1912г. в деревне Пильковщина Вилейского уезда Минской губернии родился известный белорусский поэт и общественный деятель, Народный поэт Белорусской ССР, Академик АН БССР Максим Танк ( Евгений Иванович Скурко). В 1927г. он вступил в комсомол Западной Белоруссии ( КСМЗБ), в 1932–33гг. был инструктором ЦК КСМЗБ, вёл революционную работу на Виленщине и Новогрудчине. С 1936г–член Компартии Западной Белоруссии. Как поэт стал выступать с 1931г. Публиковался как в легальных изданиях, так и в подпольной печати. Его произведения, опубликова-нные легально, подвергались конфискации со стороны властей панской Польши.      Сам он неоднократно арестовывался, более 2–х лет провёл в польских тюрьмах.

После освобождения Западной Белоруссии работал в сельском комитете, в газете « Вiленская праўда» и вилейской областной газете « Сялянская праўда». Во время Великой Отечественной войны работал во фронтовой печати, в  газетах « За Савецкую Беларусь» и «Раздавiм фашысцкую гадзiну”. В послевоенный период вёл активную творческую и общественную деятельность. Избирался кандидатом в члены ЦК и членом ЦК Компартии Белоруссии, депутатом Верховного Совета СССР и БССР, председателем Верховного Совета БССР. Был членом Советского комитета защиты мира, секретарём правления Союза писателей СССР в 1966–1986гг., председателем Союза писателей БССР в 1967–90гг. Был удостоен звания Героя Социалистического Труда, награждён 2 орденами Ленина, Орденом Октябрьской Революции, рядом других орденов и медалей, в том числе золотой медалью « Борцу за мир». В 1948г он стал лауреатом Сталинской премии, в 1966г–гос. премии БССР имени Я Купалы, в 1978г-Ленинской премии, в 1980г.–литературной премии имени А. Фадеева.

В многочисленных поэтических произведениях М. Танка нашли отражение судьба трудящихся в панской Польше и их революционная борьба. Героическая борьба советского народа в период Великой Отечественной войны и будни после-военного восстановления и развития. Тема борьбы за мир, против империализма. Роль коммунистической партии и образы вождей советского народа – В.И. Ленина и И.В. Сталина. Широкую известность в своё время получило стихотворение М. Танка «Здарова, таварышы!», в котором он приветствовал освободительный поход Красной Армии в Западную Белоруссию в 1939г.

В некоторых поздних произведениях и выступлениях поэта нашло отражение «смятение умов» периода горбостройки. К сожалению, такое имело место с це-лым рядом творческих работников. И на этом сейчас пытаются спекулировать противники Советской власти. На закате жизни М. Танком было написано нес-колько стихотворений (в основном белым стихом), отражающих его отчаяние от столкновения с реалиями капитализации.

Однако в целом подавляющее большинство из того, что было опубликовано М. Танком за его долгую творческую жизнь, органически вписывается в рамки советской идеологии и советской литературы.

Ниже приводятся некоторые стихотворения поэта и выдержки из них, отражающие основные этапы его творчества.

                                   Станислав Градов, г. Минск

 

  У нас iначай…

У нас iначай, як у Iспанii,

I не такая iнквiзiцыя,

I забурэннi, як у Германii,

Гуманiтарна душыць палiцыя.

  I справядлiвасць у нас панская,

На нашых, на «усходнiх крэсах»;

У нас апека акупанцкая,

Кайданы, краты – шлях прагрэсу.

     
У нас генiяльнае кiраўнiцтва:

Паны, банкiры i слугi бога;

У нас магутны ўздым будаўнiцтва

Касцёлаў, шыбенiц i астрогаў.

  Таму адносiмся мы з пашанай

Да ўсiх паноў, да ўсiх дабрадзеяў.

Пятлю iм круцiм з лык канапляных,

Якую хутка на iх надзенем.   1935г.

 

 

 

  Здарова, таварышы !

Здарова, таварышы! Доўга чакалi

Мы вас i чакала ўся наша замля.

Не раз мы выходзiлi ў ciнiя далi,

Не раз мы ўглядалiся ў сонечны шлях!

  Над краем этапных дарог i туманаў,

Над сiнiмi стужкамi блудзячых рэк,

Над хатамi, дзе яшчэ ўчора змярканнем

Зляталася ўсё груганнё на начлег, –

     
Пра вас нашы песнi складалicя шчыра,

I колас, засмягшы, у полi звiнеў,

I кожнай вясною, вiтаючы вырай,

Лавiлi усходняга ветру напеў.

  Свабодная песня, парваўшая сiллi,

З напевам арлоў– самалётаў звiнiць.

Здарова, магутныя, зорныя крыллi,

Прынесшыя радасць i шчасныя днi!

     
Начамi паўзлi да калючага дроту,

Якiм нас хацелi навек раздзялiць,

Мы рвалi яго, звалi вас на падмогу, –

I вы, дарагiя, пачулi, прыйшлi.

  Cягоння цымбалы не будуць больш плакаць,

Вясна за сталом загасцiла у нас.

Ад сэрца мы шлём сваё шчырае дзякуй

Сцягам i байцам i паслаўшаму вас.   1939г.

 

 

 

Ты будзеш жыць, Радзiма

Мы з года ў год мазольнымi рукамi

Кавалi зброю моцную сваю.

Каб у мiрны час над нашымi палямi

Яна звiнела ў каласох з сярпамi

А ў грозны час служыла ў баю.

  Сягоння ўсё праверылi ў агнi мы:

Стальную зброю, дружбу i cцягi.

Ты будзеш жыць, квiтнець, мая Радзiма!

Дарма груган над хмарамi сiвымi

Вядзе  свае смяротныя кругi.

     
Сцягi Радзiме працавiта ткалi, –

У кожнай нiтцы нашых сэрц прамень,–

Каб у мiрны час яны, як сонца, ззялi

I справядлiвым гневам запалалi

Над лютым ворагам у грозны дзень…

  Няма штыкоў, якiя б нас скрышылi,

I хмар, якiя б засланiлi дзень,

I сiлы, роўнай мужнасцi i ciле,

Што, разгарнуўшы сталiнскiя крыллi,

Да славы неўмiручай нас вядзе.   1943г.

 

 

 

  На камнi, жалезе i золаце

Пакуль не ступiлася джала разца

I рукi ад працы не зморацца,

Я мушу пакiнуць адбiтак жыцця

На камнi, жалезе i золаце.

  На золаце–ўзняты Кастрычнiка сцяг,

Прасторы бязмежныя, ясныя,

Да сонца шырокi праложаны шлях,

Багатыя нiвы кагласныя;

     
На камнi- няволi мiнуўшыя днi,

Курганы ў палях адзiнокiя;

На цвёрдым жалезе– акопы вайны,

Разбiтыя сосны высокiя;

  На золаце- свята краiны маёй

З сябрамi, сяброўкамi ўдалымi,

З салютамi i незгасальнай зарой,

З гармонiкамi i цымбаламi!   1948г.

 

 

 

 Сталiн даў нам арлiныя крыллi

Cталiн даў нам арлiныя крыллi,

Каб не зналi мы зморы ў баю,

Каб, узняўшы ў палёт эскадрыллi,

Баранiлi Раздiму сваю…

  I дарэмна сцярвятнiкi кружаць–

Наша сонца iм не пагасiць.

Нас нiкому нiколi не здужаць,

Мы заўсёды на варце гранiц.

     
Нам радзiма даверыла сонца,

Зоры ясныя i супакой

Вартаваць над прасторам бясконцым,

Над Савецкаю нашай зямлёй.

  У агнi гартавалi мы сiлы,

Непахiсную волю сваю.

Cталiн даў нам арлiныя крыллi,

Каб не зналi мы стомы ў баю.   1952г.,

 

 

 

Песня пра Ленiна

Дзе Ленiна iмя гучыць i лунае,

Там сонечныя пралягаюць шляхi,

Там мiрнае неба сiнее над краем

I рэюць свабоды сцягi.

  Дзе Ленiна праўда – на месцы пачэсным,

Там шчасце i радасць гасцююць штодзень,

Там славiцца праца, шануецца песня

I дружба яднае людзей.

     
Пра Ленiна песню заўсёды зычлiва

Страчаюць любоўна i Захад i Ўсход.

Пяюць яе нашы заводы i нiвы,

Пяе беларускi народ.

  Таму ў нашай песнi, жаданай, iмклiвай,

Прастор неабсяжны, высокi палёт.

Пяюць яе нашы заводы i нiвы,

Пяе беларускi народ.   1968г.

 

 

 

РЭКЛАМА

Рэклама машын розных для Мiльянераў,

Рэклама стрыптызак–герлс для Бiзнесменаў,

Рэклама бяскарнасцi для Махляроў,

Рэклама кармоў для сабак i катоў.

  I толькi не ўбачыш рэкламы нiдзе

Для простых, сумленных людзей у бядзе,

Як у гэты час лiхаманкавы, хiжы

Ды выжыць.   1993г.

 

 

 

Увага

Увага! Увага! У нашы часы

Глабальнага краху бязбожнага сацыялiзму

I трыумфальнай рэстаўрацыi

Уciх мошчаў капiталiзму

  Партыi высакаякасных дапатопных убораў:

Вяровачных, бярозавых i лыкавых лапцей…

 

Хай жыве бiзнес.   1994г.

     
Адкрываецца на Парнасе майстэрня,

Якая за любую валюту, па ўмеранай цане,

Пастаўляць будзе этнаграфiчным музеям,

Народным ансамблям i калекцыянерам

   

 

 

 

  Беспрацоўны

Якое лiха з мiнуўшчыны вярнула

Гэта слова : « Беспрацоўны»?

Калi, каб скарацiць бясконцы дзень,

Не раз перабiраў я ў памяцi:

Каго лепш пераведаць мне ў застольную пару?

  …А заўтра што?

Няўжо ў чарзе гiбець за нейкаю падачкай?

Цi ў Вострай Браме клянчыць?

Цi, далучыўшыся да гэткiх, як i я,

Icцi ўзрываць брук дэфiлядных плошчаў?

«Беспрацоўны».   1994г.

 

 

 

 

 

Leave a Reply

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

*