17 сентября (4 сентября по старому стилю) 1912г. в деревне Пильковщина Вилейского уезда Минской губернии родился известный белорусский поэт и общественный деятель, Народный поэт Белорусской ССР, Академик АН БССР Максим Танк ( Евгений Иванович Скурко). В 1927г. он вступил в комсомол Западной Белоруссии ( КСМЗБ), в 1932–33гг. был инструктором ЦК КСМЗБ, вёл революционную работу на Виленщине и Новогрудчине. С 1936г–член Компартии Западной Белоруссии. Как поэт стал выступать с 1931г. Публиковался как в легальных изданиях, так и в подпольной печати. Его произведения, опубликова-нные легально, подвергались конфискации со стороны властей панской Польши. Сам он неоднократно арестовывался, более 2–х лет провёл в польских тюрьмах.
После освобождения Западной Белоруссии работал в сельском комитете, в газете « Вiленская праўда» и вилейской областной газете « Сялянская праўда». Во время Великой Отечественной войны работал во фронтовой печати, в газетах « За Савецкую Беларусь» и «Раздавiм фашысцкую гадзiну”. В послевоенный период вёл активную творческую и общественную деятельность. Избирался кандидатом в члены ЦК и членом ЦК Компартии Белоруссии, депутатом Верховного Совета СССР и БССР, председателем Верховного Совета БССР. Был членом Советского комитета защиты мира, секретарём правления Союза писателей СССР в 1966–1986гг., председателем Союза писателей БССР в 1967–90гг. Был удостоен звания Героя Социалистического Труда, награждён 2 орденами Ленина, Орденом Октябрьской Революции, рядом других орденов и медалей, в том числе золотой медалью « Борцу за мир». В 1948г он стал лауреатом Сталинской премии, в 1966г–гос. премии БССР имени Я Купалы, в 1978г-Ленинской премии, в 1980г.–литературной премии имени А. Фадеева.
В многочисленных поэтических произведениях М. Танка нашли отражение судьба трудящихся в панской Польше и их революционная борьба. Героическая борьба советского народа в период Великой Отечественной войны и будни после-военного восстановления и развития. Тема борьбы за мир, против империализма. Роль коммунистической партии и образы вождей советского народа – В.И. Ленина и И.В. Сталина. Широкую известность в своё время получило стихотворение М. Танка «Здарова, таварышы!», в котором он приветствовал освободительный поход Красной Армии в Западную Белоруссию в 1939г.
В некоторых поздних произведениях и выступлениях поэта нашло отражение «смятение умов» периода горбостройки. К сожалению, такое имело место с це-лым рядом творческих работников. И на этом сейчас пытаются спекулировать противники Советской власти. На закате жизни М. Танком было написано нес-колько стихотворений (в основном белым стихом), отражающих его отчаяние от столкновения с реалиями капитализации.
Однако в целом подавляющее большинство из того, что было опубликовано М. Танком за его долгую творческую жизнь, органически вписывается в рамки советской идеологии и советской литературы.
Ниже приводятся некоторые стихотворения поэта и выдержки из них, отражающие основные этапы его творчества.
Станислав Градов, г. Минск
1
У нас iначай…
| У нас iначай, як у Iспанii, I не такая iнквiзiцыя, I забурэннi, як у Германii, Гуманiтарна душыць палiцыя. | I справядлiвасць у нас панская, На нашых, на «усходнiх крэсах»; У нас апека акупанцкая, Кайданы, краты – шлях прагрэсу. | |
| У нас генiяльнае кiраўнiцтва: Паны, банкiры i слугi бога; У нас магутны ўздым будаўнiцтва Касцёлаў, шыбенiц i астрогаў. | Таму адносiмся мы з пашанай Да ўсiх паноў, да ўсiх дабрадзеяў. Пятлю iм круцiм з лык канапляных, Якую хутка на iх надзенем. 1935г. |
2
Здарова, таварышы !
| Здарова, таварышы! Доўга чакалi Мы вас i чакала ўся наша замля. Не раз мы выходзiлi ў ciнiя далi, Не раз мы ўглядалiся ў сонечны шлях! | Над краем этапных дарог i туманаў, Над сiнiмi стужкамi блудзячых рэк, Над хатамi, дзе яшчэ ўчора змярканнем Зляталася ўсё груганнё на начлег, – | |
| Пра вас нашы песнi складалicя шчыра, I колас, засмягшы, у полi звiнеў, I кожнай вясною, вiтаючы вырай, Лавiлi усходняга ветру напеў. | Свабодная песня, парваўшая сiллi, З напевам арлоў– самалётаў звiнiць. Здарова, магутныя, зорныя крыллi, Прынесшыя радасць i шчасныя днi! | |
| Начамi паўзлi да калючага дроту, Якiм нас хацелi навек раздзялiць, Мы рвалi яго, звалi вас на падмогу, – I вы, дарагiя, пачулi, прыйшлi. | Cягоння цымбалы не будуць больш плакаць, Вясна за сталом загасцiла у нас. Ад сэрца мы шлём сваё шчырае дзякуй Сцягам i байцам i паслаўшаму вас. 1939г. |
3
Ты будзеш жыць, Радзiма
| Мы з года ў год мазольнымi рукамi Кавалi зброю моцную сваю. Каб у мiрны час над нашымi палямi Яна звiнела ў каласох з сярпамi А ў грозны час служыла ў баю. | Сягоння ўсё праверылi ў агнi мы: Стальную зброю, дружбу i cцягi. Ты будзеш жыць, квiтнець, мая Радзiма! Дарма груган над хмарамi сiвымi Вядзе свае смяротныя кругi. | |
| Сцягi Радзiме працавiта ткалi, – У кожнай нiтцы нашых сэрц прамень,– Каб у мiрны час яны, як сонца, ззялi I справядлiвым гневам запалалi Над лютым ворагам у грозны дзень… | Няма штыкоў, якiя б нас скрышылi, I хмар, якiя б засланiлi дзень, I сiлы, роўнай мужнасцi i ciле, Што, разгарнуўшы сталiнскiя крыллi, Да славы неўмiручай нас вядзе. 1943г. |
4
На камнi, жалезе i золаце
| Пакуль не ступiлася джала разца I рукi ад працы не зморацца, Я мушу пакiнуць адбiтак жыцця На камнi, жалезе i золаце. | На золаце–ўзняты Кастрычнiка сцяг, Прасторы бязмежныя, ясныя, Да сонца шырокi праложаны шлях, Багатыя нiвы кагласныя; | |
| На камнi- няволi мiнуўшыя днi, Курганы ў палях адзiнокiя; На цвёрдым жалезе– акопы вайны, Разбiтыя сосны высокiя; | На золаце- свята краiны маёй З сябрамi, сяброўкамi ўдалымi, З салютамi i незгасальнай зарой, З гармонiкамi i цымбаламi! 1948г. |
5
Сталiн даў нам арлiныя крыллi
| Cталiн даў нам арлiныя крыллi, Каб не зналi мы зморы ў баю, Каб, узняўшы ў палёт эскадрыллi, Баранiлi Раздiму сваю… | I дарэмна сцярвятнiкi кружаць– Наша сонца iм не пагасiць. Нас нiкому нiколi не здужаць, Мы заўсёды на варце гранiц. | |
| Нам радзiма даверыла сонца, Зоры ясныя i супакой Вартаваць над прасторам бясконцым, Над Савецкаю нашай зямлёй. | У агнi гартавалi мы сiлы, Непахiсную волю сваю. Cталiн даў нам арлiныя крыллi, Каб не зналi мы стомы ў баю. 1952г., |
Песня пра Ленiна
| Дзе Ленiна iмя гучыць i лунае, Там сонечныя пралягаюць шляхi, Там мiрнае неба сiнее над краем I рэюць свабоды сцягi. | Дзе Ленiна праўда – на месцы пачэсным, Там шчасце i радасць гасцююць штодзень, Там славiцца праца, шануецца песня I дружба яднае людзей. | |
| Пра Ленiна песню заўсёды зычлiва Страчаюць любоўна i Захад i Ўсход. Пяюць яе нашы заводы i нiвы, Пяе беларускi народ. | Таму ў нашай песнi, жаданай, iмклiвай, Прастор неабсяжны, высокi палёт. Пяюць яе нашы заводы i нiвы, Пяе беларускi народ. 1968г. |
7
РЭКЛАМА
| Рэклама машын розных для Мiльянераў, Рэклама стрыптызак–герлс для Бiзнесменаў, Рэклама бяскарнасцi для Махляроў, Рэклама кармоў для сабак i катоў. | I толькi не ўбачыш рэкламы нiдзе Для простых, сумленных людзей у бядзе, Як у гэты час лiхаманкавы, хiжы Ды выжыць. 1993г. |
8
Увага
| Увага! Увага! У нашы часы Глабальнага краху бязбожнага сацыялiзму I трыумфальнай рэстаўрацыi Уciх мошчаў капiталiзму | Партыi высакаякасных дапатопных убораў: Вяровачных, бярозавых i лыкавых лапцей… Хай жыве бiзнес. 1994г. | |
| Адкрываецца на Парнасе майстэрня, Якая за любую валюту, па ўмеранай цане, Пастаўляць будзе этнаграфiчным музеям, Народным ансамблям i калекцыянерам |
9
Беспрацоўны
| Якое лiха з мiнуўшчыны вярнула Гэта слова : « Беспрацоўны»? Калi, каб скарацiць бясконцы дзень, Не раз перабiраў я ў памяцi: Каго лепш пераведаць мне ў застольную пару? | …А заўтра што? Няўжо ў чарзе гiбець за нейкаю падачкай? Цi ў Вострай Браме клянчыць? Цi, далучыўшыся да гэткiх, як i я, Icцi ўзрываць брук дэфiлядных плошчаў? «Беспрацоўны». 1994г. |
