110 лет со дня рождения Максима Танка

17 сентября (4 сентября по старому стилю) 1912г. в деревне Пильковщина Вилейского уезда Минской губернии родился известный белорусский поэт и общественный деятель, Народный поэт Белорусской ССР, Академик АН БССР Максим Танк ( Евгений Иванович Скурко). В 1927г. он вступил в комсомол Западной Белоруссии ( КСМЗБ), в 1932–33гг. был инструктором ЦК КСМЗБ, вёл революционную работу на Виленщине и Новогрудчине. С 1936г–член Компартии Западной Белоруссии. Как поэт стал выступать с 1931г. Публиковался как в легальных изданиях, так и в подпольной печати. Его произведения, опубликова-нные легально, подвергались конфискации со стороны властей панской Польши.      Сам он неоднократно арестовывался, более 2–х лет провёл в польских тюрьмах.

После освобождения Западной Белоруссии работал в сельском комитете, в газете « Вiленская праўда» и вилейской областной газете « Сялянская праўда». Во время Великой Отечественной войны работал во фронтовой печати, в  газетах « За Савецкую Беларусь» и «Раздавiм фашысцкую гадзiну”. В послевоенный период вёл активную творческую и общественную деятельность. Избирался кандидатом в члены ЦК и членом ЦК Компартии Белоруссии, депутатом Верховного Совета СССР и БССР, председателем Верховного Совета БССР. Был членом Советского комитета защиты мира, секретарём правления Союза писателей СССР в 1966–1986гг., председателем Союза писателей БССР в 1967–90гг. Был удостоен звания Героя Социалистического Труда, награждён 2 орденами Ленина, Орденом Октябрьской Революции, рядом других орденов и медалей, в том числе золотой медалью « Борцу за мир». В 1948г он стал лауреатом Сталинской премии, в 1966г–гос. премии БССР имени Я Купалы, в 1978г-Ленинской премии, в 1980г.–литературной премии имени А. Фадеева.

В многочисленных поэтических произведениях М. Танка нашли отражение судьба трудящихся в панской Польше и их революционная борьба. Героическая борьба советского народа в период Великой Отечественной войны и будни после-военного восстановления и развития. Тема борьбы за мир, против империализма. Роль коммунистической партии и образы вождей советского народа – В.И. Ленина и И.В. Сталина. Широкую известность в своё время получило стихотворение М. Танка «Здарова, таварышы!», в котором он приветствовал освободительный поход Красной Армии в Западную Белоруссию в 1939г.

В некоторых поздних произведениях и выступлениях поэта нашло отражение «смятение умов» периода горбостройки. К сожалению, такое имело место с це-лым рядом творческих работников. И на этом сейчас пытаются спекулировать противники Советской власти. На закате жизни М. Танком было написано нес-колько стихотворений (в основном белым стихом), отражающих его отчаяние от столкновения с реалиями капитализации.

Однако в целом подавляющее большинство из того, что было опубликовано М. Танком за его долгую творческую жизнь, органически вписывается в рамки советской идеологии и советской литературы.

Ниже приводятся некоторые стихотворения поэта и выдержки из них, отражающие основные этапы его творчества.

Станислав Градов, г. Минск

1

                                                    У нас iначай…                                                                    

У нас iначай, як у Iспанii, I не такая iнквiзiцыя, I забурэннi, як у Германii, Гуманiтарна душыць палiцыя.   I справядлiвасць у нас панская, На нашых, на «усходнiх крэсах»; У нас апека акупанцкая, Кайданы, краты – шлях прагрэсу.
     
У нас генiяльнае кiраўнiцтва: Паны, банкiры i слугi бога; У нас магутны ўздым будаўнiцтва Касцёлаў, шыбенiц i астрогаў.       Таму адносiмся мы з пашанай Да ўсiх паноў, да ўсiх дабрадзеяў. Пятлю iм круцiм з лык канапляных, Якую хутка на iх надзенем.   1935г.

2

                                              Здарова, таварышы !

Здарова, таварышы! Доўга чакалi Мы вас i чакала ўся наша замля. Не раз мы выходзiлi ў ciнiя далi, Не раз мы ўглядалiся ў сонечны шлях!   Над краем этапных дарог i туманаў, Над сiнiмi стужкамi блудзячых рэк, Над хатамi, дзе яшчэ ўчора змярканнем Зляталася ўсё груганнё на начлег, –
     
Пра вас нашы песнi складалicя шчыра, I колас, засмягшы, у полi звiнеў, I кожнай вясною, вiтаючы вырай, Лавiлi усходняга ветру напеў.   Свабодная песня, парваўшая сiллi, З напевам арлоў– самалётаў звiнiць. Здарова, магутныя, зорныя крыллi, Прынесшыя радасць i шчасныя днi!
     
Начамi паўзлi да калючага дроту, Якiм нас хацелi навек раздзялiць, Мы рвалi яго, звалi вас на падмогу, – I вы, дарагiя, пачулi, прыйшлi.   Cягоння цымбалы не будуць больш плакаць, Вясна за сталом загасцiла у нас. Ад сэрца мы шлём сваё шчырае дзякуй Сцягам i байцам i паслаўшаму вас.   1939г.

3

                            Ты будзеш жыць, Радзiма

Мы з года ў год мазольнымi рукамi Кавалi зброю моцную сваю. Каб у мiрны час над нашымi палямi Яна звiнела ў каласох з сярпамi А ў грозны час служыла ў баю.   Сягоння ўсё праверылi ў агнi мы: Стальную зброю, дружбу i cцягi. Ты будзеш жыць, квiтнець, мая Радзiма! Дарма груган над хмарамi сiвымi Вядзе  свае смяротныя кругi.
     
Сцягi Радзiме працавiта ткалi, – У кожнай нiтцы нашых сэрц прамень,– Каб у мiрны час яны, як сонца, ззялi I справядлiвым гневам запалалi Над лютым ворагам у грозны дзень…   Няма штыкоў, якiя б нас скрышылi, I хмар, якiя б засланiлi дзень, I сiлы, роўнай мужнасцi i ciле, Што, разгарнуўшы сталiнскiя крыллi, Да славы неўмiручай нас вядзе.   1943г.

4

                                              На камнi, жалезе i золаце

Пакуль не ступiлася джала разца I рукi ад працы не зморацца, Я мушу пакiнуць адбiтак жыцця На камнi, жалезе i золаце.   На золаце–ўзняты Кастрычнiка сцяг, Прасторы бязмежныя, ясныя, Да сонца шырокi праложаны шлях, Багатыя нiвы кагласныя;
     
На камнi- няволi мiнуўшыя днi, Курганы ў палях адзiнокiя; На цвёрдым жалезе– акопы вайны, Разбiтыя сосны высокiя;   На золаце- свята краiны маёй З сябрамi, сяброўкамi ўдалымi, З салютамi i незгасальнай зарой, З гармонiкамi i цымбаламi!   1948г.

5

                                   Сталiн даў нам арлiныя крыллi

Cталiн даў нам арлiныя крыллi, Каб не зналi мы зморы ў баю, Каб, узняўшы ў палёт эскадрыллi, Баранiлi Раздiму сваю…   I дарэмна сцярвятнiкi кружаць– Наша сонца iм не пагасiць. Нас нiкому нiколi не здужаць, Мы заўсёды на варце гранiц.  
     
Нам радзiма даверыла сонца, Зоры ясныя i супакой Вартаваць над прасторам бясконцым, Над Савецкаю нашай зямлёй.   У агнi гартавалi мы сiлы, Непахiсную волю сваю. Cталiн даў нам арлiныя крыллi, Каб не зналi мы стомы ў баю.   1952г.,

                                               Песня пра Ленiна

Дзе Ленiна iмя гучыць i лунае, Там сонечныя пралягаюць шляхi, Там мiрнае неба сiнее над краем I рэюць свабоды сцягi.   Дзе Ленiна праўда – на месцы пачэсным, Там шчасце i радасць гасцююць штодзень, Там славiцца праца, шануецца песня I дружба яднае людзей.
     
Пра Ленiна песню заўсёды зычлiва Страчаюць любоўна i Захад i Ўсход. Пяюць яе нашы заводы i нiвы, Пяе беларускi народ.   Таму ў нашай песнi, жаданай, iмклiвай, Прастор неабсяжны, высокi палёт. Пяюць яе нашы заводы i нiвы, Пяе беларускi народ.   1968г.

7

                                                  РЭКЛАМА

Рэклама машын розных для Мiльянераў, Рэклама стрыптызак–герлс для Бiзнесменаў, Рэклама бяскарнасцi для Махляроў, Рэклама кармоў для сабак i катоў.   I толькi не ўбачыш рэкламы нiдзе Для простых, сумленных людзей у бядзе, Як у гэты час лiхаманкавы, хiжы Ды выжыць.   1993г.

8

                                                            Увага

Увага! Увага! У нашы часы Глабальнага краху бязбожнага сацыялiзму I трыумфальнай рэстаўрацыi Уciх мошчаў капiталiзму   Партыi высакаякасных дапатопных убораў: Вяровачных, бярозавых i лыкавых лапцей…   Хай жыве бiзнес.   1994г.
     
Адкрываецца на Парнасе майстэрня, Якая за любую валюту, па ўмеранай цане, Пастаўляць будзе этнаграфiчным музеям, Народным ансамблям i калекцыянерам    

9

                                                 Беспрацоўны

Якое лiха з мiнуўшчыны вярнула Гэта слова : « Беспрацоўны»? Калi, каб скарацiць бясконцы дзень, Не раз перабiраў я ў памяцi: Каго лепш пераведаць мне ў застольную пару?   …А заўтра што? Няўжо ў чарзе гiбець за нейкаю падачкай? Цi ў Вострай Браме клянчыць? Цi, далучыўшыся да гэткiх, як i я, Icцi ўзрываць брук дэфiлядных плошчаў? «Беспрацоўны».   1994г.

Leave a Reply

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

*