( к 140-летию со дня рождения Янки Купалы)
7 июня 2022 г. исполнилось 140 лет со дня рождения Янки Купалы (Ивана Доминиковича Луцевича), одного из основателей современной белорусской литературы и белорусского литературного языка, Народного поэта БССР (1925 г.), академика АН БССР (1928 г.) и АН УССР (1929 г.), кандидата в члены ЦИК БССР (1927 -29 гг.), члена ЦИК БССР ( 1929-31 и 1935-38 гг.), депутата Верховного Совета БССР 1-го созыва.
Творчество Янки Купалы было достаточно многогранным. Оно включало в себя многочисленные стихи и поэмы, драматические произведения, переводы и ряд публицистических выступлений. Оно прошло большой и трудный путь. Этот путь начался с выражения своей любви к родному белорусскому краю и скорби о тяжкой доле его простых людей в царской России (стихотворения «Мужык», «Я мужык–беларус», «З песень беззямельнага», «Вось тут i жывi»). С ещё недостаточно чётко сформулированного стремления к социальному и национальному освобождению («За свабоду сваю», «А хто там iдзе?», драма «Раскiданае гняздо»). А под влиянием советской действительности, как отмечалось в своё время в Белоруской Советской энциклопедии, Купала «стал одним из зачинателей метода социалистического реализма в белорусской литературе, выдающимся представителем многонациональной советской литературы». Уже в 1921 г. им был осуществлён перевод на белорусский язык «Интернационала», в том же 1921 г. появляются стихи «На смерць Сцяпана Булата», в 1923 «Арлянятам». Затем появляются стихи «Дыктатура працы» (1929 г.), «А ў Вiсле плавае тапелец» (1931 г.) и масса других стихотворных произведений, в которых автор выступает однозначно как сторонник Советской власти, приветствующий социалистические преобразования в городе и деревне, в сознании людей («Песня будаўнiцтву» –1931 г.). Именно речь идёт о массе. Так, из 125 стихотворений Купалы, датированных 1923-1942 годами, содержавшихся в т. 4 стихотворений Купалы, изданном в Минске в 1974 году, не менее 93 – х имеют достаточно чётко выраженную политическую направленность и отражают его положительное отношение к советской действительности и к революционной борьбе трудящихся капиталистических стран, а также ненависть к врагам трудящихся.
Янка Купала был одним из соавторов известного стихотворного письма «Вялiкаму Сталiну ад беларускага народа” (1936 г.), а также стихотворения “ Аб Сталiне – сейбiту” (1937-39гг.), где выражал ему благодарность за создание белорусского государства. Приветствовал молодёжь Советского Союза – “ нашай бязмежнай краiны” “Наша моладзь”– 1938 г.), столицу Советской Родины – Москву (“Дзень добры, Масква”–1939 г.). Осуждал националистов (“письмо в редакцию газеты «Савецкая Беларусь» – 1932 г.) и троцкистов (“Мала iх павесiць» –1937 г.). Приветствовал 18-й съезд ВКП(б) («Шляхi”–1939 г.). Клеймил позором гитлеровских захватчиков, призывал к борьбе с ними
Необходимо отметить, что большинство современных читателей явно недостаточно знакомо с творчеством Купалы. И дело не только в том, что оно очень широко и многогранно. Во многом причина в том, что его творчество во многих публикациях подаётся необъективно. Особенно это касается оценки его творчества советского периода.
Так, начиная со 2-й половины 50-х годов 20-го столетия при описании творчества Купалы имело место замалчивание тех его произведений, где в положительном плане говорилось об И.В. Сталине. В так называемый «перестроечный» и «постперестроечный» период читателей ориентировали на то, чтобы считать истинным творчеством Купалы его произведения дореволюционного периода, его творчество в советский период принизить и объявить неискренним и вынужденным, а самого Купалу представить жертвой и даже скрытым противником Советской власти. И предстоит ещё немало сделать, чтобы довести до массового читателя действительно объективную оценку его творчества. В том числе с учётом тех его произведений, которые вошли в его 9-томное собрание сочинений, выпуск которого был завершён в 2003-м году.
В частности, это касается творчества и гражданской позиции Купалы в период Великой Отечественной войны.
Жизнь Янки Купалы оборвалась, как известно, 28 июня 1942 года, т.е. на период Великой Отечественной войны в его биографии приходится всего год. И сейчас, в год исторической памяти, который одновременно является годом 80-летия его смерти, а дата смерти почти совпадает с датой первой годовщины с начала Великой Отечественной, повидимому, следует обратить особое внимание на последний год творческой и общественной жизни этого замечательного поэта.
За этот год Купалой были написаны такие стихотворения высокого патриотического звучания, как «Беларускiм партызанам», «Паўстаў народ»,
«Зноў будзем шчасце мець i волю», а также «Хлопчык i лётчык на вайне». Ненавистью к фашизму полны строки его стихотворений «Грабежнiк», «На Гiтлера -звера», «Дзевяць асiнавых калоў» (незаконченное). Они по горячим следам публиковались в различных органах советской периодической печати. Из них особую популярность приобрело стихотворение «Беларускiм партызанам».
Наряду с сугубо профессиональным, поэтическим вкладом в дело борьбы против фашизма, необходимо отметить общественную и публицистическую деятельность Купалы в этот период.
Так, в 8-м томе полного собрания произведений Я. Купалы, вышедшем в Минске в 2002 году содержится не менее 15 выступлений и обращений за период с 11 июля 1941 г. по 25 апреля 1942 г., в которых в качестве автора или в числе соавторов фигурирует Купала.
В частности, его подпись стоит под такими обращениями, как:
«Зварот народных паэтаў Беларускай ССР Янкi Купалы i Якуба Коласа да беларускага народа» датированный 17-м июля 1941 г., опубликованный 24 июля 1941 г., а также распространявшийся отдельной листовкой на оккупированной территории республики;
«Братья угнетённые славяне!», принятое на Первом Всеславянском митинге солидарности в борьбе против немецко-фашистских захватчиков, состоявшемся 10-11 августа 1941 г. в Москве, в котором содержался призыв к славянской общественности подняться на освободительную борьбу против фашизма;
«К белорусскому народу!», принятом на состоявшемся 18-го января 1942 г. в Казани митинге представителей белорусского народа, а также текст обращения к И.В. Сталину от имени участников этого митинга.
Известны также выступления Купалы на обоих вышеперечисленных митингах. Под названием «Выше знамя борьбы за свободу и независимость» на митинге славянской общественности и под названием «Узнiмайся, народзе мой, на вялiкую расплату» на митинге в Казани.
На сессии Академии Наук БССР, проведённой в Казани в марте 1942-го года Купала выступил с обширным докладом на тему «Айчынная вайна i беларуская iнтэллiгенцыя», где дал развёрнутую картину того пути развития, который был пройден республикой за годы Советской власти, того горя, которое принесло её народу гитлеровское нашествие, и о решимости белорусского народа и его интеллигенции бороться против фашизма.
1941-м годом датирована брошюра Янки Купалы под названием «Народный мститель», а также рассчитанная на юных читателей статья «О народной войне», вошедшая в изданную в городе Горьком книгу « Советским детям».
Вот таким был личный вклад Янки Купалы в дело борьбы советского народа с фашизмом в период Великой Отечественной войны. Как поэта, гражданина и патриота. И этот вклад следует оценить по достоинству. Особенно в год исторической памяти. Возможно, в будущем появятся более глубокие и всесторонние публикации на эту тему. А пока вниманию пользователей сайта предлагается текст вышеупомянутых стихотворений Купалы, а также выдержки из ряда публицистических произведений Янки Купалы, относящихся к периоду Великой Отечественной войны. Её первого года, такого трагического и героического.
Станислав Градов
г. Минск
БЕЛАРУСКIМ ПАРТЫЗАНАМ
Партызаны, партызаны,
Беларускія сыны!
За няволю, за кайданы
Рэжце гітлерцаў паганых,
Каб не ўскрэслі век яны.
На руінах, папялішчах,
На крывавых іх слядах
Хай груган іх косці ліча,
На бяседу соваў кліча
Баль спраўляць на іх касцях.
Няхай Гітлеру-вампіру
Клююць сэрца, смокчуць кроў;
Сыты быў людскім ён жырам,
П’яны быў крывавым вірам,—
Хай жа гіне звер звяроў!
Выразаў ён старцам вочы,
Рэзаў матак і дзяцей,
Дзікай зданню, патарочай
Засланяў дні чорнай ночай,—
Хай жа гіне ліхадзей!
Партызаны, партызаны,
Беларускія сыны!
За няволю, за кайданы
Рэжце гітлерцаў паганых,
Каб не ўскрэслі век яны.
Клічу вас я на пабеду,
Хай вам шчасцем свецяць дні,
Выразайце людаедаў,
Каб не стала іх і следу
На святой нашай зямлі.
Цень забітых матак, дзетак,
Дзедаў вашых і бацькоў,
Акрываўлены палетак
Клічуць мсціць крывава гэтак,
Як не мсцілі ад вякоў.
Не давайце гадам сілы
Над сабою распасцерць,
Рыйце загадзя магілы,
Вырывайце з жывых жылы,
Кроў за кроў, а смерць за смерць
Партызаны, партызаны,
Беларускія сыны!
За няволю, за кайданы
Рэжце гітлерцаў паганых,
Каб не ўскрэслі век яны.
Няхай ваша перамога
Не кідае вас нідзе,
Не пужае хай трывога,—
Ваша чыстая дарога
Да свабоды давядзе.
Вашы бітвы ўвесь свет бача,
Бача Сталін родны наш,
Як фашыстаў род сабачы,
Людарэзаў зброд смярдзячы
Нішчыць ваша варта-страж.
Так ад нечысцяў ачысцім
Нашы нівы і лясы,
Фашыстоўскіх псоў панішчым,
І схінуцца, як калісьці,
Для нас нашы каласы.
Партызаны, партызаны,
Беларускія сыны!
За няволю, за кайданы
Рэжце гітлерцаў паганых,
Каб не ўскрэслі век яны.
1941
——————————————————————-
ПАЎСТАЎ НАРОД
Паўстаў народ мой беларускі гераічны,
Дзяды, унукі, ўнучкі — усе паўсталі
На вечавы кліч, кліч бадзёры і вялічны,
Які нам кінуў правадыр наш родны Сталін.
І гітлераўскім бандам, фашыстоўскім крывапійцам
Нядоўга катаваць народ ні ў чым не вінны,—
Ён перарэжа горла людаеду, ўбіўцу,
Ён Гітлера павесіць на сухой асіне.
Паўстаў народ, як і ў мінулых ён стагоддзях,
За волю, за зямлю, супроць сатрапаў азвярэлых.
Шчаслівых перамог, свабодны мой народзе!
Шчаслівай долі на загонах тваіх родных, спелых!
Хай хлеба нашага кусок распаленым жалезам
Абернецца у ворагавым горле крывасмочым,
Вада з крыніц жывых хай зверам-людарэзам
Атрутай будзе і сляпіць крывавыя іх вочы.
Знай, на чале народ вялікі рускі ў зброі
Ідзе на ворага з мільёнамі народаў,
Таварыш Сталін знача шлях да перамог у боі,
Да перамогі над фашысцкай збэшчанай пародай.
Паўстаў народ, як і ў мінулых ён стагоддзях,
За волю, за зямлю, супроць сатрапаў азвярэлых,
Шчаслівых перамог, свабодны мой народзе!
Шчаслівай долі на загонах тваіх родных, спелых!
[1941
_____________________________________________________
ГРАБЕЖНIК
Брыдзе, паўзе сліўнём раз’юшаны грабежнік,
Сцякае кроў па каршуновых яго лапах,
Людское цела рве, як вырадак-драпежнік,
Яму шчакоча ноздры-храпы трупны запах.
Пад чорны горкі дым агнішчаў, пажарышчаў,
Пад енкі-стогн канаючых ахвяр нявінных,
Спраўляе дзіка страшны свой банкет-ігрышча
Ён, п’яны ад крыві дзіцячай, мацярынай.
Пасцель сабе і трон свой жудасны хаўтурны
З касцей і чарапоў пастроіў чалавечых,
Хаўтурныя да сну яму іграюць сурмы,
На раніцу склікаюць людарэзаў веча.
Купаецца ў слязах удовіных, сірочых,
Апошнія здзірае з плеч старых кашулі
Распасвены, вясёлы рыцар цёмнай ночы,
Прысяжны вешацель, цар скоцкага разгулля.
Аграбіўшы, пусціў з жабрацкай торбай Польшчу,
Чэхаславакію, як ястраб, раскляваў на часці,
На Францыю грабеж свой зверскі растапоршчыў
І сонечную Грэцыю у цемру запрапасціў.
Нарвежскія крывёй нарвежскай зліў фіёрды,
Як ліпу, Бельгію й Галандыю абчысціў,
Ў ярмо запрог харватаў мірных, сербаў гордых,—
Ўсё для сваёй разбойніцкай грабежніцкай карысці.
Брыдзе, паўзе ў крыві людское па калена
Народамі пракляты, гнусны зарубежнік;
Не шакал ён, не гадзіна і не гіена,—
Ён — Гітлер, фюрэр прускі, трупаед, грабежнік.
1941
—————————————————————————–
***
На Гитлера-звера,
Сабачага сына–
З касой i сякерай
З сярпом i дубiнай!
Ўставайце, iдзеце
На чорнага змея, –
Няхай кроў лiецца
З твайго лiхадзея.
Парэзаў ён дзетак,
Тваiх малалетак,
Парэзаў `ён матак,
Спалiў твой дастатак.
За матак, за дзетак, расстрэленных немцам,
За кроў,пралiтую нявiнна, i здзекi
Ўставай, партызан, за смерць помсцiцi смерцю,
Ўставай. партызан, за зямлю, за свабоду навекi
Хай вораг катуе,
Хай вораг лютуе–
Гадзюцы збаўлення няма!
Ты слухай, паслухай, таварыш мой мiлы
З заходняй, з усходняй святой Беларусi,
Мы рылi французам i шведам магiлы,–
Сваю рыць магiлу мы Гiтлера змусiм.
Павер, мой народзе,
Ў пабедзе, ў свабоде–
Ў Савецкiм ззяць будзем Саюзе.
Ты будзеш шчаслiвы
На родных на нiвах.
1942
ХЛОПЧЫК I ЛЁТЧЫК НА ВАЙНЕ
Мой мілы таварыш, мой лётчык,
Вазьмі мяне ўрэшце з сабой,
Цяпер не малы я ўжо хлопчык —
Сам-раз ляцець разам у бой.
Мне мамку зарэзалі немцы,
Сястрычку спалілі жыўём,
Дык хай жа кроў чорная льецца,
Іх псіная кроў ручаём.
Лічыць з табой будзем не зоры,
Галовы мы станем лічыць,
Галовы нямчур-людажораў,
Што будзем смяротна глушыць.
Ты будзеш глядзець самалёта,
А бомбы скідаць буду я,
І буду страляць з кулямёта,
Ў сабачыя сэрцы звяр’я.
Мы гітлерцаў будзем ніштожыць,
Гаціць імі тонкую гаць,
З кутоў нашых родных прыгожых
Грабежніцкі зброд выганяць.
Давіць мы іх будзем, як вошаў,
Як гадкіх смярдзючых клапоў,
Караць што-раз караю горшай
Сягонняшніх рыцараў-псоў.
Свайго самалёта днём, ночай
Не выпусцім, лётчык, мы з рук.
Берліну заглянем у вочы,
Ў крывавыя вочы гадзюк.
І зробім чуць-чуць астаноўку,
Каб сцерве папасці ў папад:
Для Гітлера скінем вяроўку,
Хутчэй каб павесіўся кат.
Так будзем лятаць з табой разам
Адважныя ўсюды ў баю,—
Фашысцкую смерціць заразу
За мамку й сястрычку маю.
Змяцём з беларускіх загонаў
Паганыя банды прыблуд,
Край вызвалім родны з палону,
Нямецкіх пазбавімся пут.
А вернемся стуль, дзе ляталі,
Дзе ворагі трупам ляглі,
Спаткае таварыш наш Сталін
Прыветліва ў самым Крамлі.
І скажа ён так мне з табою:
Пра вас я ўжо чуў многа раз,—
Вы — хлопчык і лётчык — героі,
Чакаюць вось ордэны вас.
1942
ЗНОЎ БУДЗЕМ ШЧАСЦЕ МЕЦЬ I ВОЛЮ
Лютуе Гітлер ашалелы,
Яму ў Германіі зацесна,
Яму пад ногі дай свет цэлы,
Хай гіне ў муках свет балесных.
Ускормлен мясам чалавечым,
Крывёй народнаю скупаны,
Народам волю абязвечыў,
Лютуе кат пад звон кайданаў.
На Беларусь, маю радзіму,
Як шакал, рынуўся галодны,
На Беларусь, што леты, зімы
Жыла шчасліваю, свабоднай.
І рэжа, вешае нявінных
Бацькоў, дзяцей і старцаў кволых.
Крывавым полымем, скаціна,
Папеліць гарады і сёлы.
Мой край расквечаных прастораў
Сваім салдацкім топча ботам…
Ой, і адпомсціць за ўсё гора
Народ, за кроў, за сон пад плотам!
Ужо нядоўга панаванне
Яго разбойніцкае дзічы,—
Усенароднае паўстанне
Яму апошнія дні ліча.
Паўстаў народны гнеў і помста,
Паўсталі грозна партызаны,
Б’юць фашыстоўскі зброд прахвостаў,
Б’юць, дабіваюць гнід паганых.
Чырвонай Арміі ў падмогу
Ідзе народ з байцамі разам
Да шчасця церабіць дарогу,
Знішчаць нямецкую заразу.
Так дзень збліжаецца расплаты
За ўсё, што выцерпелі гэтак,
За нашы спаленыя хаты,
За нашых выразаных дзетак.
Ачысцім нашы лес і поле
Ад Гітлера, ад яго бандаў,
Зноў будзем шчасце мець і волю
Ў сваіх адноўленых прысадах.
Загоім раны, адбудуем
Свае сялібы зруйнаваны,
Сваю краіну маладую
Святлом асвецім нечуваным.
Зірнуць зноў нашы ўвысь палацы,
Святочна прыбяруцца людзі,
Як красаваўся, красавацца
Чырвоны сцяг над намі будзе.
1942
| Дзевяць асінавых колляў (Балада) Іх дзевяць, іх дзевяць асінавых колляў Маю беларускую ганьбяць зямлю, Іх тысячаў сотні, а можа, і болей, Я ж толькі пра гэтыя дзевяць скажу. Бушуе, лютуе, як злодзей, не дрэмле, Крывёю людскою і п’яны, і сыт, Нявіннымі трупамі выслаў ён землю, Ён — фюрэр, раз’юшаны прускі бандыт. Кішыць Егерштрасэ ў Берліне разгуллем Блядых прастытутак арыйскай крыві Ў садраных з дзяўчат беларускіх кашулях, Трафеях германскіх войск з поля бітвы. Засні, беларуская кветка-дзяўчына, Салдат прускі выразаў грудзі табе, Аслеплены бацька знайшоў дамавіну, А матку павесіў фашыст на вярбе. Разбойнік, грабежнік на гладкай дарозе, На ўсю Беларусь свой грабёж распасцёр. Народ мой скаваны трымае ў астрозе, Рэспубліку ўсю абярнуў у касцёр. Край родны абняты агнішчам пажараў, Звініць ланцугамі скаваны народ, Адно партызаны крываваю карай Частуюць фашысцкае арміі зброд. Адно толькі ў небе навале варожай Прарочаць пагібель і смерць груганы. О, край Беларускі, о, край мой прыгожы, Цябе твае выбавяць хутка сыны. Іх вывелі дзевяць маіх беларусаў, Іх вывелі дзевяць яўрэяў маіх, Зямлі беларускай людзей сівавусых, Людзей непавінных, мне родных, блізкіх. І дзевяць было іх скатоў, людаедаў, Прыслужнікаў фюрэра, дзевяць сабак. Навокал прасвету, ратунку ні следу, Дзесь толькі на ўсходзе маячыць маяк. Каманда: «Капайце, яўрэі, тут яму!» Яўрэі капаюць, не знаюць каму. І вырылі яму глыбей нетры самай Сабе па загаду магілу, турму. Загад людаедаў: «У яму, яўрэі. А вы, беларусы, быстрэй засыпаць!» А вокала свішчуць вятры-сухавеі І зверы трывожаць балотную гаць. Стаяць беларусы, яўрэі таксама Ні з места, над ямай стаяць, як слупы. «— Ну што? За лапаты, лапцюжныя хамы. А вы, юды, ў яму…» [1941-1942] —————————————————- |
ИЗ ТЕКСТА ОБРАЩЕНИЯ: «ЗВАРОТ НАРОДНЫХ ПАЭТАЎ
БЕЛАРУСКАЙ ССР ЯНКI КУПАЛЫ I ЯКУБА КОЛАСА ДА
БЕЛАРУСКАГА НАРОДА»
Да цябе, наш родны беларускi народ, зварочваемся мы, твае сыны, з гэтымi словамi.
Цяжкая была наша доля ў мiнулым. Многа гора, бед i няшчасця зазнала наша зямля. Багата палiта яна слязамi нашых мацярэй i сёстраў i кроўю нашых братоў. Тапталi яе гонi шведы i французы, расцягвалi тваё дабро i набытак, што так дбала здабываў ты сваёй працавiтай рукой, нямецкiя драпежнiкi i гвалтоўнiкi. Мы памятаем часы iмперылiстычнай вайны, калi жывое цела нашай краiны рэзалi i грабiлi полчышчы крывавага кайзера…
Ды не схiляў пакорна галавы наш народ…Разняволеная сiла народаў Расii прыйшла нам на дапамогу, вымела чужаземную нечысць з нашай зямлi.
I вось зноў цяжкае выпрабаванне пала на тваю зямлю, наш родны народ. Вераломны вораг, сусветны бандыт i разбойнiк, рушыў свае дзiкiя орды, закаваныя ў жалеза i браню, i запаланiў нашы землi. Зноў запалалi ў агнi нашы мiрныя гарады i сёлы. ..
Нi жалю, нi лiтасцi не ведае сэрца грабежнiка- людаеда -Гiтлера. З тупою i халоднаю развагаю ўгалоўнага праступнiка расстрэльвае ён тваiх малалетнiх дзяцей, жанчын i мiрных сыноў. Няхай жа не дрогне тваё сэрца ў гэты грозны час. На змаганне з гэтым ворагам, на апошняе змаганне…
Усе сiлы, усе мыслi, усе парывы твае душы няхай абрушацца на яго галаву смертаносным молатам. Знiшчайце гiтлераўскую агентуру. Разбурайце дарогi, дзе толькi ступiць капыт грабежнiка, разбурайце сувязь. ..
Мы не адны, за намi ўвесь савецкi народ, за намi ўcё чалавецтва.
На змаганне, на перамогу, наш родны беларускi народ!
Янка Купала, Якуб Колас
——————————————————————————————–
ИЗ ОБРАЩЕНИЯ РАДИОМИТИНГА ПРЕДСТАВИТЕЛЕЙ БЕЛОРУССКОГО НАРОДА, КОТОРЫЙ СОСТОЯЛСЯ 18 ЯНВАРЯ 1942 г. В КАЗАНИ, К И.В. СТАЛИНУ
Дорогой Иосиф Виссарионович!
Мы, представители белорусского народа, собравшись сегодня на митинг, вместе со всем народом, от его имени, обращаемся к Вам, великому вождю Советского Союза, руководителю вооружённых сил нашей Родины.
Суровые , тяжёлые дни переживает наш народ. Родная Белоруссия временно захвачена немецкими оккупантами. Миллионы белорусов испытывают неслыханный, ни с чем не сравнимый политический и национальный гнёт. Немецкое зверьё рыскает по Белоруссии. Предавая огню и разорению все культурные и материальные ценности народа, сея смерть и опустошение. Столица Белоруссии – Минск, крупнейшие центры Белоруссии : Гомель, Витебск, Орша и многие другие превращены в руины.
Фашистские оккупанты стремятся уничтожить всякое представление о Белорусском Советском Социалистическом Государстве, сломить свободолюбивый дух белорусского народа и истребить его физически. Десятки тысяч трупов ни в чём не повинных мирных жителей, наших братьев, жён, матерей и детей усеяны просторы Белоруссии.
Белоруссия за годы Советской власти под Вашим, товарищ Сталин, мудрым руководством достигла крупнейших успехов…Белорусский народ, получивший впервые в своей истории из рук партии Ленина-Сталина государственную самостоятельность достиг огромнейшей высоты в своём государственном и национальном развитии.
Все эти величайшие завоевания нашего народа фашистские бандиты предают сейчас огню и уничтожению.
Белорусский народ, народ-богатырь, народ-герой, свободолюбивый и гордый, поднялся на борьбу с врагом…Полыхает по Белоруссии пламя великой партизанской освободительной войны. Оно становится всё более могучим по мере приближения доблестной Рабоче-Крестьянской красной армии к границам нашей дорогой Белоруссии.
Под Вашим, товарищ Сталин, мудрым руководством наша доблестная Красная Армия развеяла миф о непобедимости немецкой армии и нанесла крупнейшее поражение немецким ордам под Ростовом, Москвой, Тулой, Тихвиом, Калинином…
Белорусский народ клянётся Вам, дорогой Иосиф Виссарионович, что он не выпустит из рук оружие до тех пор, пока не будут истреблены немецкие оккупанты все до единого…
Смерть немецким оккупантам!
Да здравствует свободная Белоруссия!
Белоруссия была и будет Советской!
Да здравствует нерушимая дружба народов!
Да здравствует наша великая Родина – Советский Союз!
Да здравствует наша доблестная Красная Армия и Красный Флот!
Да здравствует великий друг белорусского народа, вождь великой партии большевиков, руководитель вооружённых сил нашей родины – родной Сталин !
—————————————————————————————-
З ВЫСТУПЛЕННЯ НА СЕСII АН БССР
Дарагiя таварышы!
Увесь савецкi народ i яго Чырвоная Армiя …перайшлi ў наступленне супраць нямецкiх акупантаў. Ужо больш трох месяцаў Чырвоная Армiя бесперапынна гонiць нямецкiя орды на захад, знiшчаючы бандытаў.За гэты час ачышчаны ад акупантаў сотнi гарадоў i тысячы вёсак. Недалёк той час, калi мы звернемся на сваю Радзiму – у Беларускую Савецкую Сацыялiстычную Рэспублiку…
Што ж было намi дасягнута ў галiне культуры за 24 гады Савецкай улады? Нябачнага раней росквiту дасягнула беларуская сацыялiстычная культура за 24 гады Савецкай улады…Савецкая ўлада, партыя бальшавiкоў адразу пасля Вялiкай Кастрычнiцкай сацыялicтычнай рэвалюцыi далi ўсе мажлiвасцi для росквiту беларускай сацыялiстычнай дзяржаўнасцi i культуры…
Беларускi народ жыў шчаслiва, багата i культурна. .. Бранiраваны кулак раз’юшанных гiтлераўскiх ордаў, зладзейскi напаўшых на нашу Сацыялiстычную дзяржаву, у першую чаргу абрушыўся на Савецкую Беларусь. Нямецкiм зладзеям – акупантам удалося часова захапiць наш родны край, нашу Беларусь. Нямецкi кованы бот топча святую зямлю нашу, палiтую потам нашым, потам нашых дзядоў i прадзедаў…
Беларуская савецкая iнтэлiгенцыя, як i ўся савецкая iнтэлiгенцыя, разам з усiм савецкiм народам непахiсна i доблесна змагаецца ў першых шарэнгах барацьбеларускай бiтоў супраць крывавага гiтлерызму. Яна ўcе сiлы i веды, усе сiлы свайго творчага розуму аддае найвялiкшай справе барацьбы за чэсць i свабоду, незалежнасць i цэласнасць Сацыялiстычнай дзяржавы…
Наша савецкая iнтэлiгенцыя непадзельна ад народа. Яна аддае ўсе свае сiлы, увесь свой талент на служэнне народу. Фашысцкiя варвары ў цяжкiя днi выпрабаванняў для Беларусi iмкнулiся загасiць светач беларускай культуры. Але гэта iм не ўдалося i нiколi не ўдасца.
Наблiжаецца, надыходзiць час вызвалення беларускай зямлi ад фашысцкай нечысцi. Вызваленая ад прыгнёту нямецкiх захватчыкаў свабодная Беларусь iзноў закрасуе ў шчаслiвай сям i народаў савецкай зямлi.
Усе сiлы свае аддадзiм на разгром ворага!
Смерць нямецкiм акупантам!
